مقالات نیوزباکس
شبکه اجتماعی چیست و چه تفاوتی با رسانه اجتماعی دارد؟
حدود 5 سال پیش موسسه Statista پیش‌بینی کرده بود که تعداد استفاده‌کنندگان از شبکه اجتماعی در سال 2020 به حدود 3 میلیارد و 600 میلیون نفر برسد. چیزی نزدیک به نیمی از جمعیت کره زمین و حدود 200 میلیون کاربر بیشتر از سال 2019.
حالا در سال 2022، این پیش‌بینی به واقعیت بسیار نزدیک است. این موسسه پیش‌بینی کرده تعداد کاربران فعال در کل فضای رسانه اجتماعی در سال 2025 تا 4 میلیارد و 400 میلیون نفر هم افزایش پیدا خواهد کرد.
اما این پدیده‌ی قرن بیست‌ویکمی چیست و چرا اینقدر مورد استقبال قرار گرفته است؟
در این مقاله صفر تا صد شبکه اجتماعی و رسانه اجتماعی را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید:
● شبکه اجتماعی با رسانه اجتماعی چه تفاوتی دارد؟
● کدام شبکه اجتماعی مناسب کسب‌وکار شماست؟
● اصطلاحات پرکاربرد در دنیای شبکه اجتماعی
شبکه اجتماعی چیست؟
هر گاه تعدادی عضو در یک مجموعه در ارتباط با یکدیگر قرار بگیرند، یک شبکه به وجود می‌آید. اگر این مجموعه از افراد یا سازمان‌ها تشکیل شود آن را شبکه اجتماعی (Social Network) می‌نامند.
مجموعه‌ای از افراد متخصص، جمعی از زنان خانه‌دار یا دانشجویان دانشگاه شریف که با هم در ارتباط هستند، یک شبکه اجتماعی را تشکیل می‌دهند.
رد پای شبکه اجتماعی را می‌توان از قرن‌ها پیش پیدا کرد. از زمانی که انسان‌ها دور آتش می‌نشستند و برای هم داستان تعریف می‌کردند.
اصطلاح شبکه های اجتماعی را اولین بار جان بارنز در سال ۱۹۵۴ مطرح کرد.
او تحقیقی در مورد گروه‌های اجتماعی در بخشی از نروژ انجام داد و اصطلاح شبکه اجتماعی را در آن تحقیق برای توصیف رابطه بین انسان‌ها و تحلیل ارتباط آنها به کار برد.
چیزی که باعث شده است امروز، شبکه های اجتماعی بیشتر از همیشه مورد توجه قرار بگیرد، به وجود آمدن ابزارهای دیجیتال و کمک آنها به توسعه شبکه های اجتماعی (Online Social Network) بوده است.
پلتفرم‌های شبکه های اجتماعی (Social Networking Services) با هدف شکل‌گیری، تسریع و تسهیل ارتباط به وجود آمدند و به سرعت در بین مردم محبوب شدند و همان دورهمی‌های حقیقی را در بستری دیگر ایجاد کردند.
رسانه اجتماعی چیست؟
کلمه رسانه از واژه “رساندن” می‌آید؛ ابزاری که پیام را به مخاطبان می‌رساند.
تلویزیون، رادیو، کتاب اطلاعیه‌ای که روی بورد شرکت نصب شده و بیلبوردهای کنار بزرگراه، شکل‌های مختلف رسانه هستند.
هر رسانه، 3 جزء دارد: «پیام، مخاطب و بستر ارتباطی» و بدون هر یک از این سه جزء رسانه شکل نمی‌گیرد. یعنی یک برنامه تلویزیونی، بدون مخاطب رسانه نیست.
رسانه اجتماعی با شبکه اجتماعی چه تفاوتی دارد؟
هدف اصلی در رسانه اجتماعی انتقال پیام رسانه به مخاطب رسانه است.
اما در شبکه اجتماعی، هدف اصلی، ارتباط است. ارتباط و ردوبدل کردن پیام بین افرادی که همگی در یک سطح از قدرت و اختیار قرار دارند.
در شبکه دادوستد اطلاعات و نظرات وجود دارد اما در رسانه یک طرف وزن بیشتری در ارسال پیام و اطلاعات دارد و طرف دیگر بیشتر بیننده و شنونده است.
بنابراین می‌توانیم تمام ابزارهای ارتباطی را در طیفی بین رسانه و شبکه در نظر بگیریم. هر چه تبادل ارتباط و ردوبدل کردن پیام در آن پررنگ‌تر باشد، به شبکه نزدیک‌تر است مانند واتساپ و نی‌نی سایت.
و هر چه فاصله‌ی بین ارسال‌کننده و دریافت‌کننده پیام بیشتر شود، به رسانه نزدیک‌تر می‌شود. مثلا بیلبورد که نقشش صرفا انتقال پیام است، از پست اینستاگرام که امکان درج کامنت زیر آن وجود دارد، رسانه‌تر است.
استاتوس واتساپ رسانه‌تر از بخش پیام‌رسان آن است یا دایرکت اینستاگرام را می‌توانیم ابزاری برای گسترش شبکه اجتماعی بدانیم.
کدام شبکه اجتماعی مناسب کسب‌وکار شماست؟
برای انتخاب شبکه اجتماعی مناسب، باید به چند سوال پاسخ دهیم:
1- شبکه اجتماعی پرمخاطب کدام است؟ لیست بالا پرمخاطب‌ترین شبکه‌های اجتماعی هستند.
2- مخاطب هدف شما در کدام شبکه اجتماعی حضور دارد؟ شما باید در هر شبکه یا شبکه‌هایی که مخاطبان‌تان حضور دارند، حاضر باشید.
3- منابع مالی و انرژی شما چقدر است؟ باید بر اساس منبع، انرژی و زمانی که برای تولید محتوا و تعامل با مشتریان دارید، روی هر شبکه اجتماعی سرمایه‌گذاری کنید.
فعالیت کم‌رنگ در همه شبکه های اجتماعی، به جای فعالیت پررنگ در یک یا چند تای آنها، یک اشتباه استراتژیک است.
از طرف دیگر هیچ وقت همه بودجه‌تان را صرفا برای یک رسانه یا شبکه اجتماعی صرف نکنید. از قدیم گفته‌اند همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد نچینید.
یعنی نباید کل کسب و کار شما متمرکز بر یک رسانه یا شبکه اجتماعی باشد. چرا که طبق تجربه، شبکه های اجتماعی دیر یا زود جای خودشان را به رسانه های بهتر بعدی می‌دهند.
بر همین اساس بسیار مهم است که قبل از هر فعالیتی، دلیل حضورتان در شبکه های اجتماعی را مشخص کنید و استراتژی‌های خود را بر اساس آنها بچینید.
در همین راستا پیشنهاد می‌کنم روی تصویر کلیک کنید و مقاله «استراتژی شبکه های اجتماعی» را بخوانید.
محبوب ترین شبکه اجتماعی
در ایران به دلیل نبودن موسسات تحقیقاتی معتبری که آمارهای دقیقی ارائه دهند، تاکنون آماری مبنی بر محبوبیت رسانه های اجتماعی انجام نشده است.
اما آمارهای غیررسمی نشان می‌دهند که در حال حاضر اینستاگرام، توییتر و لینکدین به ترتیب بیشترین مخاطب فارسی را به خود اختصاص داده‌‌اند و محبوب ترین شبکه اجتماعی هستند.
اما همیشه اعداد و ارقام دقیق و مستدل طرفداران بیشتری دارد. به همین خاطر نگاهی می‌اندازیم به آمار سایت statista از تعداد کاربران فعال در رسانه های اجتماعی که در اوایل سال 2021 منتشر کرد:
فیسبوک: 2 میلیارد و 740 میلیون کاربر
یوتیوب: 2 میلیارد و 291 میلیون کاربر
واتساپ: 2 میلیارد کاربر
اینستاگرام: 1 میلیارد و 221 میلیون کاربر
ویچت: 1 میلیارد و 213 میلیون کاربر
تیک تاک: 681 میلیون کاربر
تلگرام: 500 میلیون کاربر
توییتر: 353 میلیون کاربر
انواع شبکه های اجتماعی
دسته‌بندی‌های مختلفی از شبکه های اجتماعی وجود دارد. از جمله بر اساس «میزان دسترسی محتواها در سطح وب» یا بر اساس «نوع استفاده و کاربردی که هر شبکه اجتماعی دارد».
در ادامه این دو نوع دسته‌بندی را توضیح می‌دهیم:
انواع شبکه های اجتماعی بر اساس میزان دسترسی
دسترسی به محتواهای تمام شبکه های اجتماعی در جست‌وجوی گوگل به راحتی امکان‌پذیر نیست. از این نظر، شبکه اجتماعی را به دو دسته تقسیم می‌کنند:
1- شبکه اجتماعی باز
به راحتی با خارج از خود پیوند دارد و به کاربر اجازه می‌دهد که سطح بالایی از تبادل میان شبکه و خارج از شبکه را تجربه کند.
مثل فیسبوک یا توییتر که اجازه می‌دهد کاربران لینک صفحات سایر سایت‌ها را در پست‌های خود بگذارند.
2- شبکه اجتماعی بسته
امکان استفاده از پیوند به سایت خارجی در این شبکه، بسیار محدود است.
مثل اینستاگرام که محتواهای آن را نمی‌توانید در نتایج گوگل ببینید.
انواع شبکه های اجتماعی از لحاظ کاربرد
موضوع محتوا و نوع محتوایی که در شبکه های اجتماعی استفاده می‌شود، متفاوت است. بر همین اساس شبکه های اجتماعی را به شش دسته زیر تقسیم می‌کنند:
۱. شبکه محتوای متنی
شبکه اجتماعی ابتدا بر پایه متن و با هدف ارسال پیام‌های متنی بنا شدند و مهم‌ترین نوع محتوا در آنها محتوای متنی است.
لینکدین، سایت ویرگول، رسانه مبتنی بر متن و پیام‌رسان‌های واتساپ و تلگرام نمونه‌هایی از شبکه اجتماعی متنی هستند.
۲. شبکه اشتراک محتوای چندرسانه‌ای
اینستاگرام، یوتیوب و اسنپ چت که با هدف انتشار محتوای تصویری یا ویدیویی طراحی شده‌اند، شبکه های اشتراک محتوای چندرسانه‌ای نامیده می‌شوند.
نمونه داخلی این‌ها آپارات، نماشا و تماشا هستند که همگی بر انتشار محتوای ویدیویی تمرکز دارند.
۳. انجمن‌های گفت‌وگو
قبل از رواج شبکه های اجتماعی، انجمن‌های گفت‌وگو رسانه های اجتماعی محبوب مردم بودند.
انجمن‌ها یا فروم‌ها سایت‌هایی هستند که افراد در آنها سوال می‌پرسند، گفت‌وگو می‌کنند و از جواب‌ها و تجربیات یکدیگر استفاده می‌کنند.
سایت‌هایی مثل reddit، Quora و Digg از محبوب‌ترین فروم‌های خارجی و پرشین تولز، نی‌نی‌سایت و p30world از انجمن‌های قدیمی و محبوب ایرانی هستند.
البته هنوز هم در این انجمن‌ها مردم فعالیت دارند اما با توجه به افزایش رونق اپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی ، دیگر مخاطبان مثل قبل به انجمن‌ها اهمیت نمی‌دهند.
۴. شبکه‌های بررسی نظرات مصرف‌کننده
شبکه های بررسی نظر مصرف‌کننده، سایت‌ها یا نرم‌افزارهایی هستند که افراد در آنها در مورد محصولات و خدمات برندها صحبت می‌کنند و تجربه‌‌هایشان را با دیگران به اشتراک می‌گذارند.
امروزه تحقیق و بررسی محصولات، به یکی از مراحل خرید مطمئن تبدیل شده است. به طوری که طبق تحقیقات، 88 درصد مردم در فضای مجازی تجربه‌های خریداران قبلی را می‌خوانند و از آن در خرید خود استفاده می‌کنند.
بنابراین نظراتی که در این سایت‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود، به شدت روی تصمیم مخاطبان تاثیر می‌گذارد.
سایت‌هایی مثل Yelp و Zomato جزو این نوع شبکه اجتماعی دسته‌بندی می‌شوند.
در خیلی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فارسی هم شاهد نظرات کاربران درباره محصولات و خدمات برندها هستیم، اما فیدیلیو که پلتفرم معرفی رستوران است، به این دسته‌بندی نزدیک‌تر است.
۵. شبکه‌های وبلاگی
وبلاگ‌ها یا شبکه های وبلاگی سایت‌هایی هستند که به مخاطبان‌شان اجازه انتشار محتوا با نام خودشان می‌دهند.
در گذشته، پیش از اینکه به لطف وردپرس هر کسی بتواند به راحتی و در کمتر از یک روز صاحب وب سایت شود، شبکه های وبلاگی رونق بیشتری داشتند.
سایت‌هایی مثل Medium و Tumblr در وب انگلیسی و ویرگول و blog.ir در وب فارسی شبکه اجتماعی معروف و معتبری هستند که مخاطبان زیادی دارند.
۶. شبکه‌های اقتصاد اشتراکی
سایت‌هایی مانند باسلام و برنامه‌هایی مثل دیوار، شیپور و کمدا که به مخاطبان‌شان اجازه اشتراک محتوا و فروش خدمات و محصولات می‌دهند، جزو این دسته از رسانه های اجتماعی قرار می‌گیرند.
اصطلاحات پرکاربرد دنیای شبکه اجتماعی
بین افرادی که با شبکه اجتماعی سروکار دارند و از آن کسب درآمد می‌کنند، اصطلاحاتی رایج است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
تجزیه و تحلیل شبکه اجتماعی
تجزیه و تحلیل شبکه های اجتماعی، فرایند جمع‌آوری با ارزش‌ترین داده‌ها از رسانه های اجتماعی و گرفتن تصمیمات مهم بر اساس آن است.
برای اینکه بیشترین بهره را از فعالیت‌های خود ببرید، باید داده‌هایی را که در طول فعالیت خود جمع‌آوری کرده‌اید، تجزیه‌وتحلیل کنید.
درباره ضرورت و روش‌های تحلیل شبکه اجتماعی در مقاله دیگری به طور مفصل صحبت کرده‌ایم.
روی تصویر کلیک کنید و آن مقاله را بخوانید.
بازاریابی شبکه های اجتماعی
بازاریابی شبکه های اجتماعی (Social Media Marketing) که به طور خلاصه به آن SMM گفته می‌شود، یعنی استفاده از بستر رسانه های اجتماعی برای ارتباط با مخاطبان و تاثیر بر آنها.
کسب‌وکارها برای گسترش نام تجاری خود، افزایش ترافیک وب سایت و در نهایت افزایش فروش نیاز به این ارتباط دارند و کجا بهتر از شبکه های اجتماعی؟
سال‌های ابتدایی، بازاریابی شبکه های اجتماعی فقط معطوف به انتشار محتوا بود.
کسب‌وکارها در شبکه های اجتماعی محتوا منتشر می‌کردند و در خلال آن محصولات خود را معرفی می‌کردند یا برای وب سایت خود ترافیک ایجاد می‌کردند. اما رفته‌رفته این حوزه گسترش پیدا کرد و فعالیت‌های بیشتری را شامل شد.
در مقاله «بازاریابی شبکه های اجتماعی» به طور مفصل در این باره صحبت کرده‌ایم.
روی تصویر کلیک کنید و آن مقاله را بخوانید.
مدیریت شبکه های اجتماعی
مدیریت شبکه های اجتماعی درباره نحوه حضور شما در شبکه های اجتماعی است و وجه برند شما در فضای مجازی را به نمایش می‌گذارد.
این حضور نیازمند رعایت الزاماتی است که در مقاله‌ای به صورت مفصل توضیح داده‌ایم.
روی تصویر کلیک کنید و مقاله «مدیریت شبکه های اجتماعی» را بخوانید.
سوشال لیسنینگ یا شنیدن شبکه های اجتماعی
چند سالی است که ارتباط مشتریان با کسب‌وکارها به ارتباطی دوطرفه تبدیل شده. اگر قبلا کسب‌وکارها در تولید و توزیع کالا یا خدمات خود، اول به سود فکر می‌کردند و بعد به مشتری، حالا مجبورند در کنار توجه به سود، هوای مشتری را هم داشته باشند.
این تغییر بعد از ظهور شبکه های اجتماعی به وجود آمد. شبکه های اجتماعی موازنه‌ی بین مشتریان و کسب‌وکارها را به هم زد.
مشتریان که صاحب رسانه شده بودند، می‌توانستند در رسانه‌ی خود کسب‌وکارها را نقد یا تحسین کنند.
نظرات آنها حالا در ابعاد وسیعی دیده می‌شد و کسب‌وکارها را مجبور کرد به نظرات آنها توجه کنند.
و شاخه‌ی جدیدی به وجود آمد به نام سوشال لیسنینگ که ما آن را به شنیدن شبکه های اجتماعی ترجمه کرده‌ایم.
شعار نیوزباکس هم همین است، ابزاری که به شما کمک می‌کند صدای مشتریان‌تان را بشنوید.
روی تصویر کلیک کنید و ادامه مقاله «سوشال لیسنینگ چیست و چرا مهم است؟» را بخوانید.
سوشال سیگنال یا سیگنال شبکه های اجتماعی
یکی از اصطلاحات جدیدی که این روزها در دنیای شبکه های اجتماعی شنیده می‌شود، سوشیال سیگنال (Social Signal) است.
وقتی یک صفحه سایت از یک شبکه اجتماعی ورودی دریافت می‌کند، برای موتور جست‌وجوگر نشان‌دهنده‌ی این است که آن صفحه دارای ارزش زیادی است.
موتورهای جست‌وجو برای کلیک‌هایی که از شبکه اجتماعی به سمت سایت ارسال می‌شود، توجه ویژه‌ای دارند.
از این رو سوشیال سیگنال را می‌توان روش بسیار راحتی برای به دست آوردن جایگاه بالاتر در گوگل دانست.
در مقاله «سوشال سیگنال چیست؟» بیشتر در این باره توضیح داده‌ایم. روی تصویر کلیک کنید و آن مقاله را بخوانید.
سوشال منشن
هر بار که در یک شبکه اجتماعی درباره شما صحبت می‌کنند و نام شما را می‌برند، یک سوشال منشن اتفاق می‌افتد. چه شما را تگ کنند، چه نکنند.
همین که کاربری در توییتر یا در استوری اینستاگرامش نام شما را ببرد یا اینکه گروهی در کلاب هاوس راجع‌به شما صحبت کنند، سوشال منشن صورت گرفته است.
در مقاله «سوشال منشن چیست؟» بیشتر در این باره توضیح داده‌ایم. روی لینک زیر کلیک کنید و آن مقاله را بخوانید.
در مقاله «سوشال منشن چیست؟» بیشتر در این باره توضیح داده‌ایم. روی تصویر کلیک کنید و آن مقاله را بخوانید.
منابع:
نظرات
الهه
۲۶ آذر ۱۴۰۱مطالبتون هم بلحاظ متنی و هم تصویری فوق العاده هست ممنونم
امیرحسین قاضی
۲۶ آذر ۱۴۰۱ممنونم از ابراز لطف تون. خوشحالم که از مطلب راضی بودین